Ο “Ρινόκερος” αποτυπώνει το διαχρονικά επίκαιρο κοινωνικό φαινόμενο της μαζοποίησης, κατά το οποίο μια κοινωνία σταδιακά απανθρωπίζεται και αποκτά χαρακτηριστικά αγέλης. Μέσα από μια θεατρική αλληγορία, ο Ιονέσκο εκθέτει με σαφήνεια τη λογικοφανή συλλογιστική της εσφαλμένης γενίκευσης (επαγωγικά σφάλματα) ως εξέχον χαρακτηριστικό των προκαταλήψεων και κύριο όπλο του προπαγανδιστικού λόγου.
Το έργο εκτυλίσσεται σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, όπου οι κάτοικοι σταδιακά μεταμορφώνονται σε ρινόκερους απαρνούμενοι την ανθρωπιά τους. Ο κεντρικός ήρωας του έργου, Μπερανζέ, είναι ατημέλητος, πότης και αργεί να φτάσει στη δουλειά του. Στις συναναστροφές του χαρακτηρίζεται από δεκτικότητα στο διαφορετικό, μετριοπάθεια και πραότητα. Καθώς όλο και περισσότεροι συμπολίτες του μεταμορφώνονται σε ρινόκερους, ο Μπερανζέ, ανεπηρέαστος από τις τάσεις τις κοινωνικής μάζας, παραμένει πιστός στην ηθική του και στις ανθρωπιστικές πεποιθήσεις του.
Η παράσταση του Demarcy-Mota απέδωσε με γρήγορους ρυθμούς και τεχνικά άρτια σύνθεση το σύνολο του έργου. Προσωπικά θα χαρακτήριζα την προσέγγιση υπερβολικά επεξηγηματική για ένα έργο που, αν και με στοιχεία παραλόγου, γίνεται εύκολα αντιληπτό στα νοήματά του. Από εικαστική άποψη, υπήρχε πλούτος εικόνων και συχνά μεγάλου οπτικού ενδιαφέροντος με εντυπωσιακές σκηνικές εναλλαγές. Ξεχωριστή βρήκα τη σκηνική μεταμόρφωση σε ρινόκερο.
Η υποκριτική μέθοδος των ηθοποιών βασίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος στις αρχές του σωματικού θεάτρου με πλούτο εκφράσεων στην κίνηση, αλλά και με απουσία βάθους στις ερμηνείες. Η πολύ γρήγορη ροή της παράστασης, λίγο χρόνο αφήσε στο κοινό για επεξεργασία και συνειδητοποιήσεις. Οι παύσεις ήταν ανεπαίσθητες και ενταγμένες στη συνολικά αυστηρή ρυθμική προσέγγιση. Τεχνικά υπάρξε μια αξιοθαύμαστη παρουσίαση, ωστόσο με τη συνήθη αδυναμία του σωματικού θεάτρου, όπου οι ερμηνείες μεταδίδουν έντονα τη μηχανική αίσθηση ενός θεάτρου χωρίς ιδιαίτερα εσωτερικά ερείσματα.
(Η συγκεκριμένη παράσταση είχε σκηνοθετηθεί από τον Demarcy-Mota ξανά το 2004.)
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Emmanuel Demarcy-Mota
Βοηθός σκηνοθέτη: Christophe Lemaire
Καλλιτεχνικός συνεργάτης: François Regnault
Σκηνικά – Φωτισμοί: Yves Collet
Βοηθός φωτιστή: Nicolas Bats
Μουσική: Jefferson Lembeye
Κοστούμια: Corinne Baudelot
Βοηθός ενδυματολόγου: Élisabeth Cerqueira
Μακιγιάζ: Catherine Nicolas
Αξεσουάρ: Clementine Aguettant
Φιλολογικός σύμβουλος: Marie-Amélie Robillard
Διανομή: Serge Maggiani, Hugues Quester, Valérie Dashwood, Philippe Demarle, Charles-Roger Bour, Gaëlle Guillou, Sarah Karbasnikoff, Walter N’guyen, Stephane Krähenbühl, Gérald Maillet, Pascal Vuillemot, Jauris Casanova
Θέ αρτον/The art on 