Στο γκαράζ του “Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης” με την ομάδα συντελεστών του Venison, μιας παράστασης που ξεχώρισε κατά την περασμένη θεατρική περίοδο.
Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Θάνος Παπακωνσταντίνου, με υποδέχτηκε μετά το τέλος της παράστασης και με ξενάγησε στον εντυπωσιακό και σύνθετο σκηνικό χώρο. Μετά από λίγο, όταν όλα ήταν έτοιμα, καθίσαμε μαζί με τους συντελεστές της παράστασης για να ξεκινήσουμε.
Συστηθήκαμε. Ήταν οι ηθοποιοί Λένα Δροσάκη, Ελένη Μολέσκη και Μάριος Παναγιώτου -η Ιωάννα Μιαχάλα έπειτα από ένα μικρό ατύχημα, όπως με ενημέρωσαν, χρειάστηκε να απουσιάσει εκτάκτως. Λίγο πιο δίπλα ήταν η βοηθός σκηνοθέτη Ελεάνα Γεωργιάδου και η βοηθός σκηνογράφου Νίκη Ψυχογιού. Το κλίμα ήταν πολύ ζεστό και όλο χαμόγελα με μια δόση αμηχανίας που θύμιζε ραντεβού.
– Σ.Α.: “Η ομάδα The Helter Skelter Company επιστρέφει στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης με την παράσταση «Venison»” Τι είναι Helter Skelter Company;
– Θάνος: Είναι μια εταιρεία που έχει ιδρυθεί όπως νομικά επιβάλλεται στην Ελλάδα για να ανεβαίνουν θεατρικές παραστάσεις. Έχοντας ο ίδιος τη συνολική ευθύνη, με ενδιέφερει μέσα από τη Helter Skelter η δημιουργία παραστάσεων που να εκκινούν πάντα από κλασικά κείμενα υπό το φως μιας νέας ανάγνωσής τους στο τώρα.
– Σ.Α.: Η αισθητική σου είναι raw (ωμή);
– Θάνος: Δεν ξέρω, είναι;
– Σ.Α.: Θα μπορούσε. Το Venison από την πρώτη φορά που το είδα, μου θύμισε τον Αλέξανδρο Βούλγαρη- The boy και τα τραγούδια του, ειδικά το “Τσεκούρι”.
– Θάνος: Είναι και αυτός επηρεασμένος από το έργο του Ντοστογιέφσκι όπως και το Venison.
– Σ.Α.: Πώς γεννήθηκε το Venison;
– Θάνος: Είναι μια ελεύθερη απόδοση από τις Ευμενίδες. Έχω φανταστεί ένα κύκλο παραστάσεων, με πρώτη από αυτές το Venison, που θα αντιστοιχούν στην τριλογία της Ορέστειας. Ξεκινήσαμε από το τελευταίο έργο της τριλογίας και στόχος είναι να το διαδεχτούν δύο ακόμη έργα που θα αντιστοιχούν στις Χοηφόρους και στον Αγαμέμνωνα. Θα ακολουθήσουμε, δηλαδή, μια πορεία από το τέλος προς την αρχή της Ορέστειας.
– Σ.Α.: Πόσο χρόνο χρειάστηκε το στήσιμο;
– Θάνος: Τέσσερις μήνες, από τους οποίους αφιερώσαμε ενάμιση μήνα σε “καθιστή” θεωρητική εργασία και τους υπόλοιπους δυόμιση προχωρίσαμε με πρόβες.
– Σ.Α.: Ήρθατε κοντά με αφορμή το έργο ή γνωριζόσαστε από πριν;
– Θάνος: Με το Μάριο και την Ελένη ήμασταν μαζί και στην προηγούμενη παράσταση, τον “Άμλετ”, και γνωριζόμαστε ήδη από τη σχολή.
– Σ.Α.: Ένα από τα εξέχοντα στοιχεία στο Venison είναι η αισθητική φόρμα η οποία έχει εφαρμοστεί. Στοιχεία καμπαρέ, film noir ατμόσφαιρα και περσόνες ύφους David Lynch, αρχετυπικά σύμβολα, ηλεκτρονικοί ήχοι συνυπάρχουν οργανικά με ένα πρωτότυπο τρόπο. Πώς σχετίζονται όλα αυτά με το κλασικό έργο στο οποίο βασίστηκε η παράσταση;
– Ελένη: Η προσπάθεια να συγκεντρωθούμε στον αρχαίο μύθο, αποδίδοντάς τον όμως σε ένα διαφορετικό σύστημα, χωρίς το κείμενο, δημιούργησε την ανάγκη να επινοήσουμε άλλους τρόπους ώστε να μετουσιώσουμε το λόγο. Η φόρμα αυτή τελικά βρέθηκε ως συμπύκνωση των νοημάτων του αρχαίου κειμένου και αποτελεί μια αισθητικά δομημένη απάντηση για όσα αποσιωπώνται στη διάρκεια του έργου. Συνεπώς, οι επιλογή των στοιχείων δεν ήταν τυχαία και προέκυψε από τη συνεχή οδηγία να ακροβατούμε υποκριτικά στα όρια μεταξύ θελκτικού και άσχημου, σοβαρού και αστείου, σύγχρονου και αρχαίου…
– Θάνος: Αυτό που δημιούργησε τελικά το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην έρευνα ολόκληρης της ομάδας των συντελεστών. Είναι μια σύνθεση επιμέρους πραγμάτων -λόγου, ρυθμού, όρχησης- γύρω από τον ίδιο αισθητικό-θεματικό άξονα, τα οποία στηρίζουν δομικά το έργο χωρίς να περιορίζουν και να αποκλείουν τα νοήματα. Έχουμε δώσει έμφαση στη δομή, στις κινητήριες δυνάμεις και στο θρησκευτικό-τελετουργικό στοιχείο της τραγωδίας.
– Σ.Α.: Οι κριτικές που δεχτήκατε ήταν πάρα πολύ καλές. Το Venison σας αφήνει με περγαμινές αλλά και με ένα κοινό με αυξημένες προσδοκίες. Έχετε να μας παρουσιάσετε καινούργια δουλειά σας σύντομα;
– Θάνος: Δεν έχουμε ξεκινήσει πρόβες ακόμη για επόμενη παράσταση.
– Σ.Α.: Τώρα, στην περίοδο που ζούμε, το θέατρο στην Ελλάδα έχει αρκετά να προσφέρει, αλλά και λίγα να δώσει στον υλικό σας εαυτό. Έχετε σκεφτεί να φύγετε στο εξωτερικό;
– Λένα: Μου φαίνεται πιο δύσκολος ο δρόμος έξω. Ούτε εδώ είναι εύκολα, όμως είναι γνώριμα, οικεία. Θέλω ακόμα να μείνω και να το παλέψω.
– Σ.Α.: Έχει νόημα;
– Λένα: Δεν είναι μάταιο.
– Μάριος: Θα συμφωνήσω ότι είναι σημαντική η ασφάλεια της οικειότητας ενός γνώριμου τόπου και των γνώριμων ανθρώπων.
– Σ.Α.: Είναι σκηνική η ασφάλεια;
– Μάριος: Δεν έχει να κάνει με το θέατρο. Είναι ανθρώπινη ασφάλεια, καθημερινές ανθρώπινες σχέσεις. Δε θέλω να νιώθω ξένος.
– Ελένη: Εγώ κατάγομαι από την Κύπρο, οπότε το να βρίσκομαι εδώ είναι συνειδητή επιλογή. Σκοπεύω να φύγω για σπουδές στην Αγγλία, αλλά δε θα ήθελα να μείνω. Με ενδιαφέρει να κάνω θέατρο στη γλώσσα μου. Για μένα είναι πολύ σημαντικό, θα αισθανόμουν άοπλη σε μια άλλη γλώσσα. Και όλη αυτή η καταστροφή που μας δείχνει τα δόντια της, όσο κατάρα, τόσο και δώρο είναι, καθώς μας καλεί να υπερασπιζόμαστε καθημερινά την ιδεολογία μας έμπρακτα.
– Νίκη: Έζησα στο Λονδίνο για τρία χρόνια, όπου σπούδασα performing design. Αποφάσισα να επιστρέψω μόλις ολοκλήρωσα τις σπουδές μου αναζητώντας αυτή την ασφάλεια του οικείου. Στάθηκα πολύ τυχερή, γιατί αμέσως μόλις επέστρεψα εργάστηκα στο Venison. Αναθάρρησα διαπιστώνοντας ότι υπάρχουν και εδώ περιθώρια για σημαντικές συνεργασίες και δημιουργία. Θα ήθελα, βεβαίως, να δείξουμε τη δουλειά μας και σε φεστιβάλ εκτός συνόρων, μια και πιστεύω ότι δεν υστερούμε σε σχέση με παραστάσεις του εξωτερικού. Δεν το θεωρώ απίθανο να φύγω ξανά, αλλά προς το παρόν μου αρέσει εδώ που βρίσκομαι.
– Ελεάνα: Η αλήθεια είναι ότι το θέατρο ως επάγγελμα ήταν δύσκολο και πριν την οικονομική κρίση. Γνωρίζοντας εξαρχής τις δυσκολίες αποφασίσαμε να καταπιαστούμε με αυτό, επειδή είναι αυτό που επιθυμούμε.
– Θάνος: Γενικά τίθεται αυτή την περίοδο ένα θέμα επιλογής στρατοπέδου, “μέσα ή έξω”. Μια φεουδαρχική νοοτροπία κατά την οποία καθένας πάει να κλειστεί στο οχυρό του ή να εγκαταλείψει προς αναζήτηση ενός άλλου καλύτερου αφέντη. Μακάρι να μπορούμε να έχουμε επαφή και επικοινωνιά με άλλες χώρες και να ταξιδεύουμε χωρίς αυτή την πανικόβλητη φυγή που επικρατεί στις μέρες μας.
– Σ.Α.: Χωρίς να θέλω να περιχαρακώσω το περιεχομενο της δουλειάς σας, βλέποντας και για δεύτερη φορά την παράσταση, διαπίστωσα σημαντικές αντιστοιχίες με την κοινωνική-πολιτική επικαιρότητα. Σας απασχόλησε η πολιτική διάστασή κατά τη δημιουργία;
– Θάνος: Σαφώς και επηρεαζόμαστε όλοι από το περιβάλλον που ζούμε σε βαθμό που δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Προσωπικά, με ενδιαφέρει να δημιουργώ πράγματα τα οποία θα είναι κατά κάποιο τρόπο “ανοιχτά” σε ερμηνείες. Μάλιστα όταν καταπιάνεσαι με τραγωδίες, όπου περιγράφονται σαφώς αρχετυπικά μοτίβα, δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Όλα είναι εκεί, μέσα στο λόγο του έργου, και το μόνο που χρειάζεται είναι να του δώσουμε χώρο και αέρα ώστε να μπορεί να κυκλοφορήσει και να επικοινωνήσει με το τώρα της κάθε εποχής.
– Σ.Α.: Την πρώτη φορά που παρακολούθησα το Venison υπήρξε μία στιγμή κορύφωσης προς το τέλος της παράστασης κατά την οποία αποχώρησαν μαζικά από το κοινό 4-5 άτομα.
(γελούν)
Η αποχώρησή τους ήταν τόσο δυνατή και αποφασιστική που έμοιαζαν να φεύγουν σκηνοθετημένα.
(συνεχίζουν τα γέλια)
– Ελένη: Η κάθε παράσταση έχει τέτοια αγωνία και ενίοτε με φοβερό αντίκτυπο. Πολλοί αντιδρούν μετά βδελιγμίας, άλλοι μπορεί να νιώθουν δυσφορία. Πάντα υπάρχει μια μάχη με το κοινό, μια μάχη να τους κρατήσεις ως πνευματικές και ως φυσικές παρουσίες. Οι αντιδράσεις ήταν ακραίες συχνά, με ανθρώπους που τους άρεσε πάρα πολύ και με άλλους που δεν άρεσε καθόλου.
– Θάνος: Αισθάνεσαι αμήν τι άλλο ότι σε παρακολουθεί το κοινό. Υπήρξε ένας παλμός που πέρναγε στο κοινό και προκαλούσε αντιδράσεις. Χαίρομαι που δεν πέρασε σαν κάτι αδιάφορο.
– Σ.Α.: Και τώρα που κλείνει αυτός ο κύκλος ας ευχηθούμε για το μέλλον…
– Λένα: …τα καλύτερα. Να είμαστε καλά, χαμογελαστοί και ενωμένοι.
– Έλενα: Στους καιρούς μας, η δημιουργία είναι η ηρωικότερη πράξη αντίδρασης. Να συνεχίσουμε κάνοντας ωραίες δουλειές.
– Μάριος: Να είμαστε καλά. Να το παλεύουμε.
– Νίκη: Να συνεχίσουμε να δημιουργούμε και να λειτουργούμε ομαδικά.
– Ελεάνα: Κοινωνική αφύπνιση που έχουμε ανάγκη.
– Θάνος: Κάτι πεζό και τετριμμένο: Να μπορούμε κάποτε να επιβιώνουμε από αυτό που κάνουμε.
(Σιωπή)
Θέ αρτον/The art on 